Konferencja podsumowująca projekt „Święto Drzewa – ogrody dla klimatu” realizowany z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG odbyła się 20 czerwca w Willi Sixta Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej. Klub Gaja wspólnie z partnerami projektu – Miastem Bielsko-Biała, Gminą Wyznaniową Żydowską, Galerią Bielską BWA, ekspertami/tkami oraz nauczycielkami i uczennicami z Zespołu Szkół Medycznych i Ogólnokształcących przedstawili rezultaty zakładania dwóch ogrodów – Tajemniczego Ogrodu na nieużytku cmentarza żydowskiego i przestrzeni działań artystyczno-edukacyjnych w ogrodzie Willi Sixta.
Konferencję z udziałem przedstawicieli placówek oświatowych, samorządów i instytucji kultury otworzył Jarosław Klimaszewski, prezydent Miasta Bielska-Białej, który powiedział – „Teraz w okresie fali upałów, wszyscy na sobie odczuwamy zmiany klimatu. Mamy jedną planetę i nie mamy się gdzie przenieść. Wszyscy wiemy, że musimy działać. Róbmy swoje! W Bielsku-Białej przy szerokiej współpracy robimy swoje i podejmujemy wiele przedsięwzięć związanych z adaptacją do zmian klimatu. Takie miejsca jak te ogrody – tu przy Willi Sixta i Tajemniczy Ogród na niegrzebalnej części cmentarza żydowskiego – są kolejnymi cegiełkami do walki z zagrożeniem klimatycznym. Zwłaszcza teraz, w takie gorące dni, chcielibyśmy odpoczywać w takich zielonych miejscach. Dziękuję za te inicjatywy. Cieszę się, że ogrody powstają przy udziale mieszkańców, że bielszczanie wiedzą o tym i mają poczucie sprawczości i wpływ na to jak te miejsca będą wyglądały. Mam nadzieję, że będą tutaj licznie odpoczywać i przy okazji zwiedzać galerię czy poznawać historię miasta związaną ze społecznością żydowską. Działania ekologiczne połączone ze sztuką i historią miasta są dobrym rozwiązaniem.”
Wydarzenie rozpoczęło się wykładem Agnieszki Sobol z Instytutu Ochrony Środowiska Państwowego Instytutu Badawczego („Witamina N przyszłością miast”), która przybliżyła sytuację miast związaną z katastrofą klimatyczną i możliwościami adaptacji do tych zmian, i podkreślała, że – „Mieszkańcy mogą pokazać, że miasto jest dobrem wspólnym. W to jest wpisana potrzeba współdziałania i współtworzenia. Bez organizacji pozarządowych, wielu społeczników i zaangażowania mieszkańców nie byłoby wielu inicjatyw lokalnych , które przywracają dobrą perspektywę znaczenia przyrody w mieście i poszukiwania na nowo symbiozy miasta z przyrodą”.
Agata Smalcerz, dyrektorka Galerii Bielskiej BWA, gospodarza konferencji i partnera projektu, mówiła – „Cieszę się, że Willa Sixta, która jest wspaniałym obiektem architektonicznym wpisała się w oprawę przyrodniczą. Ogród różany powstał z inicjatywy miasta. Potem pojawiły się projekty związane z wodą, obsadzaniem dodatkowymi roślinami i budkami dla ptaków. Wykonane budki lęgowe we współpracy z Klubem Gaja są ewenementem na skalę prawie światową. Ornitolog, który brał udział w projekcie, pokazuje je jako przykłady niestandardowych rozwiązań – mają formę artystyczną, ale pełnią swoją funkcję przyrodniczą. Wiele różnych osób i organizacji pracuje nad tym, żeby Willa Sixta piękniała i tętniła życiem!”
Marek Piwowarski, architekt krajobrazu, moderator warsztatów projektowych Tajemniczego Ogrodu powstającego na nieużytku cmentarza żydowskiego, komentował – „Mamy do czynienia z małym ogrodem. Przestrzenią zamkniętą. Powiedziałbym, że to początek ogrodnictwa w sensie historycznym i kulturowym. Są tutaj religie, historia, młodzi, starzy, konflikty, przemoc, różnice zdań, kwestie ochrony klimatu, niezwykła przyroda, gatunki chronione i inwazyjne, na jednym terenie wszystko skupia się jak w soczewce. Braliśmy udział w procesie społecznym prowadzonym międzynarodową metodą Charrette, którego celem było zaangażowanie mieszkańców i kluczowych interesariuszy w tworzenie Tajemniczego Ogrodu. To, że jest z nami Pan Prezydent i przedstawiciele miasta, i wielu instytucji, i mieszkańcy, to jest największy sukces tego projektu i Klubu Gaja. Chapeau bas, że miasto wzięło tą odpowiedzialność za realizację dalszych etapów. Jak powiedział Pan Prezydent – róbmy swoje!”.
Zbigniew Wilczek, biolog z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ekspert projektu, wyjaśniał – „Na tak niewielkiej powierzchni, zaledwie 1 hektara, mamy ponad 100 gatunków roślin naczyniowych: chronione, zagrożone w skali województwa śląskiego, ale także gatunki inwazyjne, czyli takie, które zagrażają różnorodności biologicznej. Prowadząc tutaj edukację ekologiczną, bo do takich wniosków doszliśmy, będziemy mogli uczyć się o problemach XXI wieku. Na przykład o gatunkach inwazyjnych, obcych, które powinniśmy zwalczać. Zaczęliśmy już to z młodzieżą robić – wyrywając rdestowca ostrokończystego z terenu ogrodu. Ten proces jest długotrwały i trudny, ale w trakcie zajęć możemy o tym mówić. Kolejny problem to ocieplanie klimatu i emisja dwutlenku węgla. Hektar zieleni, a najlepiej jeśli to jest las, asymiluje rocznie około 40 tys. ton dwutlenku węgla. Jednak musi to być las specyficzny – gdzie mamy gatunki szybkorosnące, urozmaiconą strukturę i dobrze wykształcony podszyt. I właśnie taki las rośnie w Tajemniczym Ogrodzie. Jest tam też możliwość obserwacji fauny, przede wszystkim ptaków”.
Na zakończenie wystąpiła Alicja Froń – nauczycielka z Zespołu Szkół Medycznych i Ogólnokształcących w Bielsku-Białej. Razem z koleżanką i uczennicami opowiedziały o przemyśleniach i wrażeniach młodzieży uczestniczącej w projekcie oraz przedstawiły ich głosy. Pani Alicja poprosiła około 100 uczennic i uczniów o wypowiedzi dotyczące Tajemniczego Ogrodu. To było dla nas wszystkich ważne podsumowanie!
Refleksje młodych ludzi nad Tajemniczym Ogrodem
O spotkaniu z Innym
„Sprzątanie cmentarza było cudownym doświadczeniem. Odkrywając za bluszczem imiona i nazwiska ludzi, ich losy i doświadczenia”.
„Myślę, że projekt ma znaczenie pod względem okazania tolerancji i wsparcia wobec innych religii (…) poznaliśmy (…) historię tego miejsca, o której niektórzy nie mieli pojęcia”
„Uważam, że sprzątanie cmentarza żydowskiego to cudowny gest, bo każdy zmarły zasługuje na pamięć i szacunek”.
Uświadomienie współzależności ludzi i ekosystemu
„Moim zdaniem można zostawić pewną część zarośniętą, gdyż tworzy niepowtarzalny klimat dla ludzi i zwierząt”.
„Budowanie budek było (…) najlepszym zajęciem – zainspirowało mnie do zrobienia budek w moim ogrodzie”.
„Wykład o pszczołach uświadomił mi ich wagę w ekosystemie. Zasadziłam kwiaty, których pyłkiem się żywią”.
„Według mnie Tajemniczy Ogród jest to droga dla rozwoju przyrody w środku miasta. W miastach brakuje miejsc dla zwierząt, więc to dobra alternatywa lasu”.
Wyciszenie niepokojów
„Podoba mi się projekt. Powstanie ciche miejsce, którego ludzie nie będą w stanie zniszczyć”. „Podoba mi się idea sekretnego ogrodu, którego człowiek nie może wykorzystać, zniszczyć (….) poczułam wewnętrzny spokój”.
„Nigdy nie przepadałam za pracą przy roślinach, ale (ten) czas był odskocznią od problemów.”
Zaangażowanie
„Najbardziej podoba mi się to, że wiele osób dba o to aby Tajemniczy Ogród powstał i że bardzo zależy im na tym projekcie”.
„Projekt Tajemniczego Ogrodu pokazuje nam jaki nasze miasto Bielsko-Biała chowa skarb”. „Sprzątanie było przyjemną pracą z przyjaciółmi na rzecz społeczeństwa”.
„Tajemniczy Ogród jest również świetnym miejscem do wypoczynku, relaksu i odpoczynku od codzienności. Budki dla ptaków i nietoperzy są istotne (…) to cudowne, że możemy pomóc i ułatwić życie innym stworzeniom”.
O budowaniu relacji
„Myślę, że angażowanie się młodzieży w prace na rzecz miasta jest dobrym pomysłem na umocnienie poczucia wspólnoty. Wspólna praca i cel uczy pracy grupowej i organizacji”; „Wyjścia na cmentarz były fajnym pomysłem i ciekawym doświadczeniem. Przy okazji sprzątania można pogadać z innymi lub po prostu odpocząć”; „Projekt umożliwił nam (..) zintegrowanie się (…) to przyjemna przerwa na robienie razem czegoś ważnego”.
Jacek Bożek, założyciel i prezes Klubu Gaja, podsumowując projekt powiedział – „Dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do sukcesu jakim jest niewątpliwie zrealizowanie projektu „Święto Drzewa-ogrody dla klimatu”. Nie chodzi tylko o konkretne efekty, które pozostaną w tkance miejskiej na długo ale o proces społeczny, który zaowocował współpracą i refleksją ekologiczną, społeczną, kulturową czy po prostu emocjonalną. Myślenie o swoim mieście jako części światowej struktury klimatycznej nie jest jeszcze popularne i napotyka bariery polityczne i mentalne. Jedną z nich jest brak lub trudna współpraca pomiędzy różnymi środowiskami. W tym projekcie nie tylko to się udawało ale przyniosło konkretne rezultaty i możliwości na kontynuację zamierzeń projektowych w szczególności Tajemniczego Ogrodu. Współpraca dla lepszej przyszłości planety jest możliwa i konieczna.”
Na zakończenie konferencji zaprosiliśmy wszystkich na poczęstunek wegetariański oraz warsztaty budowy budek lęgowych dla ptaków.
ZOBACZ FOTO RELACJĘ Z KONFERENCJI NA FB >>>
ZOBACZ FILM Z REALIZACJI PROJEKTU >>>
Projekt „Święto Drzewa – ogrody dla klimatu” realizowany jest z dotacji programu Aktywni Obywatele – Fundusz Krajowy, finansowanego przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszy EOG.
